حکم دادن پول نقد بجای غذا یا لباس در کفاره سوگند
برای کفاره سوگند اگر برای ده مسکین پول غذا یا لباس داده شود درست است؟ یا حتما باید غذا یا لباس باشد؟
الحمدلله،
در ابتدا باید گفت که کفاره ی سوگند بصورت زیر است:
1- سیرکردن ده مسکین از غذاهای معمولی و متوسطی که به خانواده خود می‌دهید.
2- لباس پوشانیدن ده مسکین.
3- آزاد کردن برده‌ای.
اگر کسی نتواند یکی از این موارد را به جای آورد باید سه روز روزه بگیرد.
ولی اگر بتواند یکی از سه مورد فوق را انجام دهد، جایز نیست روزه را کفاره سوگندش قرار دهد. ( مثلا توانایی مالی جهت اطعام ده مسکین یا پوشاندن آنها را ندارد).
خداوند متعال می‌فرماید :
«لاَیُؤَاخِذُکُمْ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمَانِکُمْ وَلَکِنْ یُؤَاخِذُکُمْ بِمَا عَقَّدْتُمْ الأَیْمَانَ فَکَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ کِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلاَثَةِ أَیَّامٍ ذَلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمَانِکُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ » (مائده : 89)
«خداوند شما را به خاطر سوگندهای بیهوده و بی‌اراده مؤاخذه نمی‌کند ولی شما را در برابر سوگندهایی که از روی قصد و اراده خورده‌اید مؤاخذه می‌کند، کفاره این گونه سوگندها عبارت است از : خوراک دادن به ده نفر مسکین، از غذاهای معمولی و متوسطی که به خانواد خود می‌دهید یا جامه دادن به ده نفر از مساکین و یا آزاد کردن برده‌ای، اما اگر کسی (هیچ یک از این سه کار را نتوانست و توانایی انجام آنها را) نیافت، سه روز روزه (بگیرد) این کفاره سوگندهایی است که می‌خورید».
اما دادن پول بجای کفاره نزد جمهور فقها از حنابله و مالکیه و شافعیه جایز نیست ولی نزد حنفیه جایز است. ابن قدامه حنبلی گفته: "جایز نیست که بجای طعام یا لباس در کفاره قیمت آنرا داد، در قول امام ما (احمد) و مالک و شافعی و ابن منذر ... و این ظاهر قول عمرابن خطاب و ابن عباس و عطاء و مجاهد و سعید ابن جبیر و نخعی است. ولی امام اوزاعی و اصحاب رأی آنرا جایز می دانند؛ زیرا (گفته اند که) هدف از کفاره دفع حاجت مساکین است و این امر با پرداخت قیمت نیز حاصل می شود. "المغنی" (10/6) بتصرف
بنابراین اکثرعلما فرموده اند که دادن پول نقد بجای طعام در کفاره سوگند یا ظهار یا باطل شدن رمضان بوسیله ی جماع جایز نیست. هر چند که پول نقد در گمان شخص کفاره دهنده فایده ی بیشتری داشته باشد، بلکه بر او واجب است تا از نوع و جنس طعام رایج محل سکونت خود همانند گندم و خرما یا جو یا برنج و امثال آنها بعنوان کفاره بدهد، زیرا کفاره دادن از انواع عباداتی است که لازمست تا بر اساس کیفیتی که شرع تعیین نموده ادا شود، و فقیرانی که طعام و غذا را می پذیرند زیاد هستند. (از فتاوی اللجنة الدائمة للإفتاء (23/8).
البته اگر امکان یافتن ده شخص فقیر و مسکین وجود نداشت، می توان قیمت و پول آن کفاره را به جمعیت ها و مؤسسات خیریه (قابل اعتماد و غیر دولتی) که متولی نیابت کفارات مردم هستند اهدا نمود تا آنها پول اهدایی را به طعام تبدیل کرده و به فقراء بدهند.
والله اعلم
وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین
